Al kelkaj kilometroj de la Titikaka lago aperas ruinoj de mistera kaj monumenta urbo de Tiauxanako. Oni diras ke estas en la fin’ mondo. Tie cxi ne interrilatas kun nenio. Siaj vojoj ne iras nenie. Nenie nek alvenas gxin. Tamen tie cxi konvertigxis en sidejo de pova kaj antigva kulturo, apere mara. En la Titikaka lago, en la Ando arbustoj, ekspona al senpena suno kaj fortaj ventoj, cxi tie oni renkontas unu de la plej misteroj de la mondo, ruina loko de la giganto, de la superlativo, de la sprito senekspliko: Tiauxanako. Multa antaux ol la hispankonkeruloj estis alvenanta al Peruo. Siaj logxuloj desape
ris en la brumo 
de la Ando. Sed la ruinoj de Siaj monumentoj pruvas la sprito de la konstruistoj, kuij levis piramidoj en la cxiel’.
La tiauxanakanoj ne hevis portbestoj nek radoj; nur li aplikis sxtona iloj. Tamen, ili trovis maniero de transporti sxtona blokoj cxirkaux de 100 tunoj, al 40 kilometroj de distanco, tra intermita vojo kaj la granda zono de la Titicaca, lago pli alta de
la mond’. Poste, la blokoj (pli granda ol antigua egiptujanoj usitaj) estis perfekt
e skulptitaj, kaj ili construís gigantaj piramidoj.
Testo de grava prahispana kulturo, la kulturo Tiauxanako, oni kredas kio
havis haveno en la Lago Titikaka kvazaux nun gxi rakontas 20 kilometroj post li. La belegeco de sia kulturo montras la eminente ceramika verko kun la famaj “queros” (ceremonia glasoj), la “huaco-bildo” (tridimesio bildo de humana fazo en vazoj), ankaux toloj kaj speciale la arkitekta konstr
uajxoj, multaj havas astronomia oriento. Cxi tiu kulturo komencis dum jaro 1380 A.C., kaj finigis cxirkaux jaro 1200 D.C. La kerno de la Tiauxanako kulturo estis en Bolivio, sed ili legis gxis Peruo, Cxilio kaj Argentino.
La bolivia prezidento, Evo Morales, rivelis dum dimancxo ke li metis 5 condicxojn por sekvi ricevanta ekonomia kunhelpeco de Usono, kiel "la helpo debas profiti al gento malpli ricxa" kaj ne al la politika opozicio de sia registaro.
